کف پای صاف و عوارض دردناک آن

صافی کف پا چیست؟

کف پای صاف یا صافی کف پا و flat foot که به واسطه نرمی مفاصل کف پا اتقاق می‌افتد عارضه ای دردناک است. کف پای صاف، کودک و بزرگسال نمی‌شناسد و عموما وقتی قوس کف پای شما دارای یک قوس استاندارد نباشد باعث می‌شود فشار بیشتری به ستون فقرات و به صورت زنجیره‌وار دیگر نقاط بدن وارد شود.

پای انسان از ۲۶ استخوان که توسط مفاصل و بیش از ۱۰۰ ماهیچه، رباط و زردپی به هم متصل شده‌اند به بهترین عملکرد خود دست می‌بابد. اگر این اجزا به درستی و در جای مناسب شکل گرفته باشند منجربه ایجاد قوس طبیعی در کف پا می‌شوند این قوس هم باید محکم باشد که وزن بدن را تحمل کند و هم می‌بایست انعطاف پذیر باشد تا بتواند خودش را با شرایط مختلف وفق دهد.

اگر مشکل کف پای صاف بیمار مربوط به نحوه شکل‌گیری استخوانها و یا موارد اینچنینی باشد شما دارای اختلال کف پا به صورت ساختاری (Stractural) هستید ولی اگر ساختار شکل گیری استخوان ها و مفاصل و … از لحاظ ساختاری بدون مشکل باشند این کف پای صاف به دلیل موارد عملکردی (Functional) است که شما را آزار می‌دهد. روش‌های درمان هر کدام از این موارد متفاوت هستند که در این مطلب به صورت کامل تمامی آن ها را توضیخ داده ایم .

تشخیص کف پای صاف

از کجا بفهمیم صافی کف پا داریم؟ این سوالی است گه بسیاری از افراد از ما می پرسند هوب ما بر اساس تجربه سه مورد را به آنها پیشنهاد می‌کنیم هر کدام از این سه روش برای طیفی از مراجعان کارآمد است که میتوانند از آن بهره ببرند.

دریافت مشاوره و نظر تخصصی

برای صافی کف پا به چه دکتری مراجعه کنیم؟ این شاید اولین سوالی باشد که به ذهن بیمار میرسد لذا توجه داشته باشید برای مشاوره می‌توانید از پزشک متخصص ارتوپدی، کاردمان و متخصصان ارتوپدی فنی کمک بگیرید آنها با دانش و علم خود می‌توانند به صورت دقیق مشکل شما را شمناسایی و برای رفع آن به شما کمک تخصصی بدهند اگر تمایل به دریافت شماره تماس پزشک متخصص این امر را در شهر خـود دارید شماره موبایل هود را همراه با نام شهر برای ما ارسال کنید تا در لحظه شماره پزشک مربوطه برای شما پیامک شود.

استفاده از اسکنرها

با پیشرفتی که در زمینه تکنولوژی حاصل گردیده است دیگر بدون نگرانی از اشتباهات متداول در تشخیص بیماری میتوانید از طریق اسکنر ها به بررسی اختلالات مربوط به کف بپردازید این اسکنرها علاوه بر اینکه از کف پای شما یک نمونه تهیه می‌کنند قادر هستند اطلاعات دقیقی را از وضعیت کف پای شما را در اختیارتان بگذارند به این طریق می‌توانید پس از دریافت جواب که کمتر از چند دقیقه آماده می‌شود نسبت به رفع مشکل اقدام کنید. اسکنر ها در سه مدل میباشند که هر کدام بنابر کارکردی که دارد برای طیف مشهصی از بیماران استفاده میگردد با انواع اسکنرها و کارکردآنها در ادامه آشنا شوید:

1- اسکن دو بعدی :

برای تشخیص صافی کف پا و یا نرمال بودن و یا قوس بیش از حد پا

2- اسکن فشار:

که فشارهای کف پای افراد را در حال استاتیک و دینامیک یعنی در هنگام ایستادن و راه رفتن تعیین می کند

3- اسکن سه بعدی:

از این اسکن برای ساخت کفی طبی استفاده می شود. اسکن بعدی حجم سه بعدی از کل پا به ما می دهد. در واقع یک قالب دیجیتال از کف پا گرفته می شود که بر اساس آن کفی ساخته می شود.

بررسی علایم و نشانه های ظاهری

اگر می‌خواهید همین الان بفهمید دارای کف پای صاف هستید یا نه از جای هود بلند شوید اگر احساس می‌کنید کل سطح کف پای شما با زمین در ارتباط است به احتمال زیاد شما باید برای بررسی دقیق تر به افراد متخصص مراجعه کنید چرا که در هالتی که پای شما دارای قوس عادی باشد تنها پاشنه و ناحیه جلویی کف پا با زمین تماس داشته باشند و مرکز پا با زمین درتماس نباشد . برای آنکه بهتر متوجه شوید فرض کنید کف پای خود را در رنگ زده اید و روی زمین ایستاده اید وفتی وای هود را بلند میکنید اثر کف پای شما احتمالا چیزی شبیه به یکی از چهار تصویر زیر است هر چه از تصویر A به تصویر D نزدیک می‌شویم احتمال صافی کف پای شما بیشتر است.

انواع کف پا

انواع صافی کف پا ۱-طبیعی ۲-خفیف یا درجه یک:۳-متوسط ۴-شدید

در بیشتر موارد کف پای صاف ناشی از زمینه مادرزادی می باشد ، اما ممکن است بر اثر ضعف یا فلج عضله نیز ایجاد شود. در کل کف پای صاف شامل از نظر دو نوع میباشد که در زیر توصیخ داده شده است :

صافی کف پای انعطاف پذیر (flexible flat foot)

در صافی کف پای انعطاف پذیری که اختلالی بسیار شایع تر است حرکات مفصل ساب تالار و مچ پا طبیعی است و وقتی کف پا بر روی زمین نیست ، قوس کف پا وجود دارد ولی ایستادن روی پا باعث از بین رفتن قوس طولی و برجسته شدن قسمت داخلی کف پا می شود. به عبارت دیگر در کف پای صاف انعطاف پذیر وفتی نشسته ایم گودی طبیعی مشاهده می شود ولی وفتی می ایستید این گودی از بین می‌رود. در واقع بسیاری، این وضعیت را اصلا بیماری ندانسته و ذکر میکنند همانطور که شکل صورت انسان ها با یکدیگر متفاوت است ممکن است شکل کف پایشان هم با هم متفاوت باشد.

صافی کف پای قابل انعطاف در بسیاری مواقع زمینه خانوادگی دارد یعنی برادر و خواهران یا فرزندان یا یکی از والدین فرد هم ممکن است این حالت را داشته باشد. صافی کف پا گاهی اوقات در حین بارداری یا در سنین بالا تشکیل می شود.

در بعضی موارد با گذشت زمان قوس کف پا از بین می‌رود. به تدریج و با افزایش سن، رباط پشتی استخوان درشت نی پا که در داخل مچ پا قرار دارد و جزء اصلی در حمایت از قوس پا به حساب می‌آید، دچار فرسودگی می‌شود. وجود بار بیش از حد بر این رباط سبب بروز التهاب در آن شده و منجر به فرسودگی آن می‌شود. به تدریج که این رباط دچار تخریب می‌شود، اثر حمایتی آن بر قوس پا نیز برداشته شده و قوس کف پا به تدریج از بین می‌رود.

کف پای صاف غیر قابل انعطاف یا (rigid flat foot)

گاهی اوقات صافی کف پا قابل انعطاف نیست به این معنا که وقتی پای بیمار روی زمین نیست هم قوس کف پا دیده نمی شود و یا موقعی که شست پای بیمار به بالا می رود هم قوس کف پا ایجاد نمی شود. به این نوع از بیماری صافی کف پای غیر قابل انعطاف یا ریجید  Rigid flat foot می گویند. این نوع صافی کف پا نیاز به توجه بیشتر و درمان دارد.

گاهی اوقات صافی کف پا همراه با سفت شدن تاندون آشیل است که در این مواقع هم پزشک معالج دقت بیشتری به وضعیت صافی کف پا می کند.علایم و نشانه‌های این اختلال شامل ایجاد ظاهر صاف در کف یک پا یا هر دو، خمیدگی کفش یا پاشنه کفش به سمت داخل، درد در اندام تحتانی، درد در قسمت مچ پا، ایجاد تورم در قسمت داخل مچ پا و درد مچ پا می‌باشد.

کف پای صاف اکتسابی (AAFD)

عوامل مختلفی باعث ایجاد  صافی کف پای اکتسابی (AAFD) در افراد بالغ می‌شود؛ این وضعیت علاوه بر از بین بردن قوس کف پا، باعث می‌شود که پنجه پا هم رو به بیرون بچرخد. لازم به ذکر است که صافی کف پا به التهاب آرنگ کف پا ، خار پاشنه، متاتارسالژیا (درد جلو پا)، درد جلوی ساق پا و دیگر صدمه‌های ناشی از پیچ خوردن پا می‌شود که در نهایت باعث درد وحشتناکی در پا و حتی ستون فقرات می‌شود

در مجموع این مشکل با توجه به شدت آن می تواند سطوح مختلفی از علائم و ناتوانی‌ها را برای فرد به همراه داشته باشد اما صافی کف پا در همه این شرایط قابل درمان است.

صافی کف پای کودک

اکثر کودکان بین ۱ تا ۵ سال دچار صافی کف پا هستند،که البته این بخشی از فرایند رشد طبیعی پاهای آنها است، و بیش از ۹۵ %از این کودکان در حین رشد صاحب قوس کف پایی طبیعی میشوند. اما ۵ %دیگر همچنان به صافی کف پا مبتلا خواهند بود. در اکثر موارد علت صافی کف پا، سست بودن اتصالات مفصلی میان استخوانهای مچ پا است. در این وضعیت رباط هایی که استخوانها را در کنار هم نگه میدارند شل بوده و هنگامی که کودک وزنش روی پایش قرار می‌دهد کشیده می‌شوند. همزمان که آنها رشد کرده و شروع به راه رفتن می‌کنند، بافت‌های نرم موجود در کف پایشان هم سفت می‌شوند، که این باعث می‌شود قوس کف پا به تدریج شکل بگیرد.

عوارض صافی کف پا چیست؟

صافی کف پا می‌تواند منجر به بروز عوارضی نظیر بروز التهاب در رباط‌های کف پا، التهاب زردپی آشیل و زردپی ماهیچه پشتی استخوان درشت نی، شکستگی‌های فشاری در اندام تحتانی وایجاد بافت‌های مرده پوستی نابجا شود. از آنجایی که صافی کف پا بر روی نحوه قرارگیری سایر استخوان‌های بدن نیز اثر می‌گذارد می‌تواند منجر به بروز درد در مچ پا، زانوها و لگن شود.

درد مفاصل،‌ ضعف و خستگی عضلات،‌الگوی غلط راه رفتن، نوک پایی راه رفتن، رشد ضعیف پا را نیز میتوان از دیگر عوارض صافی کف پا دانست.

علت صافی کف پا

علاوه برعلت های مادرزادی اتصال غیرعادی مفاصل پشت، وارد شدن آسیب، چاقی، دیابت، نوروپاتی، بالارفتن سن، بارداری، تغییرات هورمونی همچون بالارفتن سطح الاستین، پوکی استخوان و استفاده بیش از حد از پاها را میتوان از دیگر احتمالات علل ایجاد عارضه صافی کف پا دانست 

حرکات اصلاحی کف پای صاف

حرکات اصلاحی برای بهبود صافی کف پا و حرکات ورزشی از متداول ترین و اولین راه‌های کاهش صافی کف پا به شمار می روند کنترل وزن، استفاده از پدهای مناسب و غیره  بر کاهش مشکلات این عارضه اثر دارد به طور کل متداول ترین تمرین‌های فیزیوتراپی برای درمان این عارضه به شرح زیر است:

درمان کف پای صاف

همانطور که اشاره کردیم انواع مختلف صافی کف پا با ورزش، استفاده از کفی ارتوپدی اختصاصی، کفش های طبی قابل درمان هستند بخشی دیگر از  طریق جراحی قابل بهبود هستند که البته همه این موارد میبایست با صلاح دید افراد متخصص مسیر درمانی خود را طی نمایند. چه بسا در پاره ای از موارد اگر تنها به تسکین درد پرداخته شود بیمار  با عوارض کمتری روبرو گردد. در ادامه به انواع روش های درمان صافی کف پا اشاره گردیده است.

انواع روش های درمان صافی کف پا

1- استفاده از کفی طبی مخصوص صافی کف پا | Flat Foot Insole

۲- استفاده از کفش طبی و ارتوپدی

۳- ورزش درمانی

4- ماساژ

5- آب درمانی(حرکت در آب)

۳- جراحی

توصیه های مفید برای درمان کف پای صاف

۱- نسبت به درمان صافی کف پا کوتاهی نکنید

درد مفاصل،‌ ضعف و خستگی عضلات میتواند الگوی غلط راه رفتن را به همراه داشته باشد و مجموع موارد یاد شده به همراه خود درد و آسیب در دیگر نقاط بدن را به همراه خواهند داشت.

۲- صافی کف پا را در کودکان جدی بگیرید

صافی کف پا در کودکان در موارد شدید اگر سریعا درمان نشود عوارض زیادی را به دنبال خواهد داشت که از آن جمله میتوان به کاهش فعالیت های کودکان و عدم شرکت در جمع دوستان، علامت دار شدن کف پا(دردناک شدن برخی از قسمت های استخوانی پا مانند استخوان ناویکولار)، تأثیر منفی در سمت داخلی کمپارتمان زانو و ایجاد درد در این ناحیه، شکل گیری پای غیرنرمال عدم درمان با افزایش سن، ایجاد انحراف در انگشت اول(شست) بخصوص در دختران به دلیل چرخش کلی کف پا به سمت داخل، بد شکل شدن کفش ها و شکایت از اینکه هر کفشی که تهیه می کنیم پس از مدتی دفورمه می شود و  ….. اشاره کرد

۳- برای کاهش دردهای ناشی از صافی کف پا از روش های زیر استفاده کنید

همیشه و در همه حال از کفی، کفش یا صندل مناسب استفاده کنید. نکته ای که قابل توجه است این است که حتی در منزل هم باید از صندل های مناسب صافی کف پا استفاده شود. یعنی در همه حالتهایی که فرد می ایستد و یا راه می رود باید پا در وضعیت مناسب قرار داشته باشد. 

به تمرینات و ورزش های توصیه شده گوش فرا دهید و آنها را به صورت مداوم انجام دهید

برنامه منظم شنا و حرکت در آب داشته باشید

ماساژ کف پا با روغن های ماساژ می تواند به فعال شدن عضلات کف پا و کاهش دردهای کف پایی کمک کند.

۴- از ایستادن طی زمان زیاد خودداری کنید

ایستادن زیاد در دراز مدت میتواند باعث … شود لذا اگر شغل شما به شکلی است که می‌بایست زمان زیادی را بایستید استفاده از کفی و کفش مناسب و نرمش های مناسب را فراموش نکنید.

۵- از پوشیدن کفش های نامناسب خودداری کنید

هیچ کس نمی‌تواند نقش استفاده از یک کفش خوب را در سلامت پا نادیده بگیرد پس شما هم اگر کفش مناسب ندارید همین امروز دست به کار شوید البته برای صرفه جویی میتوانید از کفی طبی کفش Senrest استفاده کنید که دارای کیفیت بالا و یکسال گارانتی کیفیت هستند.

عوامل افزایش دهنده  کف پای صاف

1. دیابت: بیماری دیابت در سه نقطه از بدن اختلال ایجاد می کند؛ 1- کف پا 2- کلیه و 3- چشم
2. چاقی: اضافه وزن یعنی فشار بیش از حد بر روی دو کف پا با مساحت کم!
3. ورزش زیاد: استرس های ناگهانی که در طی ورزش ها به کف پایی که با کفی مناسب ساپورت نمی شوند باعث درد و تشدید عارضه می شوند.
4. ضربه یا جراحت در پا و قوزک پا: تروما می تواند در ساختار استخوانی و عصلانی آسیب وارد کند.
5. آرتریت روماتوئید: این بیمار سبب التهاب در مفاصل شده و می تواند راه رفتن و تحمل فشار در کف را مختل کند.
6. افزایش سن: با افزایش سن پای انسان نیاز به مراقبت بیشتری دارد.
7. ایستادن طولانی مدت در مشاغلی نظیر دندانپزشکی و آرایشگری
8. ایستادن بیش از حد بدون حفاظت مناسب یعنی نیروهای عکس العمل زمین به صورت مداوم به کف پا و زانو و کمر وارد شدن و باعث ناراحتی می شود.
9. پوشیدن کفشهای نامناسب درطولانی مدت مانند کفشهای تنگ,پاشنه بلند و پنجه باریک
10. پوشیدن کفشهای نامناسب می تواند باعث آسیب های طولانی مدت و دردهای زیاد گردد.